Şəki - miasto na grzbiecie Wielkiego Kaukazu

Jedno z najstarszych i najpiękniej położonych miast Azerbejdżanu.

Na południowych skłonach grzbietu Wielkiego Kaukazu leży malownicze miasto Şəki (Szeki). To jedno  z najstarszych i najpiękniej położonych miast Azerbejdżanu. Domy stoją tu wśród zieleni.  W okolicznych górskich lasach rosną buki, dęby, graby, kasztany. Przepiękne widoki ukazują się wiosną,  kiedy szczyty gór Wielkiego Kaukazu są jeszcze pokryte śniegiem, górskie łąki już się zielenią, a w dole kwitną drzewa.

Przyjaźni mieszkańcy, tworzący folklor, koloryt i atmosferę miasta, to temat dla oddzielnej  opowieści. Szekińcy są jedną z najbardziej barwnych społeczności Azerbejdżanu, która posiada własny, bardzo melodyjny dialekt. Şəki jest powszechnie uważane za stolicę azerbejdżańskiego humoru, odpowiednik bułgarskiego Gabrowo.  O Szekińcach opowiada się kawały i od nich samych oczekuje się zwykle, że zaczną je opowiadać.

Şəki posiada bogatą historię. W drugiej połowie XVIII w. i początku XIX w. miasto było stolicą chanatu szekińskiego, jednego z najpotężniejszych chanatów Azerbejdżanu. W tym okresie powstały jego najbardziej znane zabytki.  

Ozdobą miasta i najbardziej znanym jego zabytkiem jest Pałac Szekińskich Chanów z XVIII w., kandydat do wpisania na listę UNESCO. Pałac posiada piękną fasadę, przed którą rosną dwa imponujące platany posadzone w 1530 r. Wewnątrz znajdują się bardzo bogate malowidła o żywej, intensywnej kolorystyce. Atmosferę pałacu tworzą też barwne okna şəbəkə. Słoneczne światło przebijające się przez okna do pałacu, przelewa się różnymi kolorami, jak tęcza po deszczu.

Również z XVIII w. pochodzi zabytkowy dom rodziny Şəkixanov. Ten bardzo okazały dom należał ongiś do krewnych szekińskich chanów. Jego piękne wnętrza przypominają pałac szekińskich chanów.   

Przez stulecia miasto słynęło z rzemiosł artystycznych i było ważnym centrum handlu. Najbardziej znane było przede wszystkim  z wyrobu jedwabiu i tkanin jedwabnych. Tradycje rzemiosł zachowały się tu do dziś. W miejscowym centrum tradycyjnych rzemiosł można obejrzeć i kupić m.in. tradycyjne jedwabne kobiece chusty kəlağayı, hafty, ręcznie tkane dywany, kaukaskie czapki, tradycyjne okna şəbəkə, wyroby garncarskie.     

Dla przybywających tu kupców z różnych krajów zbudowano karawanseraje - zajazdy kupieckie. Najbardziej znanym i fotogenicznym jest pochodzący z XVIII w.  Yuxarı Karvansaray (Górny Karawanseraj). Panuje tu bardzo nastrojowa atmosfera, w którą wkracza się już po przekroczeniu wielkich, starych drewnianych wrót wejściowych.      
  

Şəki jest znane też ze swojej kuchni  i zamiłowania jego mieszkańców do słodyczy.  Przechadzając się po ulicach miasta często można spotkać sklepy  sprzedające słodycze. W każdym sklepie dadzą spróbować wyrobów, więc można smakowo ocenić na co ma się ochotę. Zamiłowanie do słodyczy sprawiło, iż od kilku lat w Şəki  odbywa się festiwal tradycyjnych słodyczy.   

Oprócz słodyczy kulinarną specjalnością Şəki jest piti. To potrawa w rodzaju eintopf. Przyrządza się ją indywidualnie dla każdej osoby w specjalnych glinianych garnuszkach, stawianych nad rozgrzanym węglem drzewnym. Jej składnikami jest doskonalej jakości baranina, kasztany, ciecierzyca, cebula, suszone śliwy i szafran. Wszystko to dusi się powoli na małym ogniu.

Nieopodal Şəki znajduje się wioska Kiş, bardzo pięknie położona wśród pokrytym lasem gór.  W Kiş znajduje się najstarsza cerkiew chrześcijańska na Kaukazie, którą kronikarze nazywali matką wschodnich cerkwi. Była ona obdarzana szczególną czcią w Kaukaskiej Albanii.